مقایسه تطبیقی هندسه مسجد امام اصفهان و مسجد سلیمانیه استانبول بر اساس مفاهیم کهن الگویی

Authors

  • لیلا کاظمی دانشجوی دکترای معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
  • میر سعید موسوی استادیار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
Abstract:

مفاهیم کهن­الگویی در ساختار کالبدی آثار شاخص تمدنی جایگاه ویژه­ای دارند. در کالبد معماری اسلامی نیز مسجد جایگاه عمده­ای را به خود اختصاص داده است. هدف پژوهش حاضر مقایسه هندسه دو اثر شاخص حوزه تمدن ایران و عثمانی در محدوده اقلیم گرم و خشک براساس مفاهیم دانش کهن­الگویی است. مفاهیم کهن­الگویی که سازنده تصاویر ذهنی نمادهای مختلف در ناخودآگاه جمعی­اند؛ می­توانند برای یافتن ارتباط بین هندسه­ دو بنا بر اساس مقایسه­ تطبیقی، مورد تحلیل قرار گیرند. از لحاظ تاریخی در اصفهانِ دوره­ صفوی، بهترین مساجد ساخته شده­­است که مسجد امام به عنوان یکی از مهمترین نمونه­ها به حساب می­آید. هم عصر با آن، در استانبول عصر دولت عثمانی، مساجد مهمی چون سلیمانیه ساخته شده­است. این مقاله به لحاظ محتوا، کیفی به شمار می­رود که اساس آن پژوهش تاریخی-تفسیری بوده و در جمع­بندی اطلاعات بدست آمده از رویکرد تحلیلی- تطبیقی با کاربست کدگذاری استفاده شده است. سؤال اصلی پژوهش چگونگی نسبت میان هندسه­ مسجد امام و مسجد سلیمانیه بر اساس مفاهیم کهن­الگویی است. بدین منظور، ابتدا مهمترین مفاهیم نمادین آرکی­تایپی مشخص شده، سپس بر اساس کدگذاری محوری در ریزفضاهای مساجد مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می­دهد انتقال یک فرم آرکی­تایپی در مساجد مورد مطالعه، به دلیل شناسا بودن آن نزد مردمان عصر صفوی و عثمانی و تداوم آن به عنوان یک شکل مقدسِ از پیش پذیرفته شده، علی­رغم تفاوت­های ظاهری و زمینه­ای الگوهای هندسیِ مساجد امام و سلیمانیه، نمایانگر وجوه اشتراک و افتراق از لحاظ کاربرد فرم­هاست. تداوم انتقال یک شکل آیینی در معماری پیش از اسلام به دوره­ی صفوی و عثمانی و استفاده از این ابزار در ساختار مساجد امام و سلیمانیه نشان­دهنده­ حضور الگوهای پایدار آرکی­تایپی، در الگوی هندسی مساجد بوده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تبلور مفاهیم شیعی در شکل‌گیری مساجد دوران صفویه و قاجاریه؛ بررسی تطبیقی: مسجد شهید مطهری تهران و مسجد امام خمینی اصفهان

بارزترین تجلی‌گاه معنویت و هویت متعالی انسانی را می‌توان در لایه‌های پنهانی هنر قدسی[1] و اوج شکوفایی هنر معماری مقدس اسلامی را می‌توان در ساخت مساجد جست‌وجو کرد. در این بین، به نظر می‌رسد مساجدی که در دوران طلایی قدرت معنوی‌، مالی و سیاسی شیعیان در این سرزمین شکل گرفته‌اند، واجد هویت معنوی ویژه‌ای هستند. با تشکیل دولت صفوی در اوایل قرن دهم هجری و اعلام تشیع اثنا‌عشری به عنوان مذهب رسمی‌، ایران...

full text

مطالعه تطبیقی مسجد رنگونی های هند، امام اصفهان و کوصومبای بنگلادش

شناخت نحوه گفتگوی بین دو تمدن در خلال مقایسه تطبیقی برونداد های فرهنگی آن ها امکان پذیر است. مسجد رنگونی ها توسط مسلمانان شبه قاره هند در آبادان احداث شده است. این مسجد دارای ظاهری مشابه با مساجد شبه قاره هند است. تحقیق حاضر در پی آن است تا به مولفه های گفتگوی بین دو معماری ایران و معماری شبه قاره در بنا های مذهبی بپردازد. لذا در قالب مطالعۀ تطبیقی و بر پایه روش های مورد کاوی و تفسیری-تاریخی، ع...

full text

بررسی ارتباط میان پیکربندی فضایی و حکمت در معماری اسلامی مساجد مکتب اصفهان (نمونه‌های موردی: مسجد آقانور، مسجد امام اصفهان و مسجد شیخ‌لطف‌الله)

Mosques in the history of Islamic civilization are prominent and integral components of Islamic architecture and focal points in Muslim cities. The same is true about Iran that renders them as significant urban landmarks and important spatial linkage elements of the city. In order to find out the significance of Islamic philosophy in Architecture and urban planning, it suffices t...

full text

طراحی مسجد دانشگاه اصفهان(با تاکید بر نقش هندسه در شکل گیری فضای مسجد)

امروزه یکی از موضوعات مورد چالش در معماری، طراحی مسجد است. بعضی معتقداند آنچه گذشتگان در معماری مسجد به آن دست یافته اند کامل بوده و بهتر است در طراحی مسجد از آنان پیروی شود. بعضی دیگر معتقدند ما در دوران متفاوتی نسبت به گذشتگان قرار داریم و لازم است در طراحی مسجد نیز معماری مطابق زمان خود داشته باشیم. با وجود این اختلاف نظرها سوال مهمی ذهن را به خود مشغول می سازد که ویژگی های اساسی و بنیادی مس...

عنوان مقایسه تطبیقی نقوش مسجد کبود تبریز و مسجد شیخ لطف الله اصفهان ( گردونه نقش)

یکی از مهمترین ویژگی معماری ایران عصر صفوی تزیینات بسیار قوی است این تزیینات ریشه در فرهنگ، اعتقادات و اندیشه های ملی مردم این سرزمین دارد. از مهمترین آثار معماری مکتب اصفهان مسجد شیخ لطف الله می باشد که از نظر فرم و رنگ و نقش دارای عالی ترین پیام ها می باشد و تا به امروز در مورد ریشه نقوش این بنای مهم تحقیق صورت نگرفته است. باتوجه به بررسی که صورت گرفته شد ریشه بسیاری از نقوش این اثر تاریخی در...

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 8

pages  119- 138

publication date 2019-01-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023